Rhai sylwadau am fywyd a phethau eraill gan dderwydd o Aberystwyth, Ceredigion.
I'm a Celtic druid from Aberystwyth, Wales and my blog is entirely in Welsh. Thanks for visiting.

2006-05-06

Mis Mai (bron!) ym Morfa Bychan

Y ddraig goch yn chwifio ym Morfa Bychan, ger AberystwythMae'n anodd iawn i flogiwr i beidio ag ymddangos yn ymhonnus oherwydd mae blogio o'i hanfod yn seiliedig ar eich hunan-dybiaeth fod rhywbeth gyda chi i'w ddweud sydd o ddiddordeb i bobol eraill, neu o leiaf i rywun arall heblaw amdanoch chi'ch hunan. Felly gweithred di-fudd a gwastraffus yw i flogiwr ymddiheuro am ymhonni. O'r herwydd dyma fwrw at i ddweud fod yr wythnos diwethaf wedi bod yn un dawel am fod prydferthwch Mai wedi fy nharo yn fud mewn ffordd o siarad. Yn dilyn ailddarllen cywydd Mis Mai Dafydd ap Gwilym (Gwaith Dafydd ap Gwilym, 23) doeddwn i ddim yn teimlo y gallwn i ychwanegu dim o fy ngeiriau fy hun (aralleiriad Gwynn ap Gwilym mas o'r gyfrol 50 o gywyddau Dafydd ap Gwilym a olygwyd gan Alan Llwyd, 1980, ond sy allan o brint erbyn hyn).
Deryw'r gwanwyn, ni'm dorai,
eurgoeth mwyn aur gywoeth Mai;
dechrau haf llathr a'i sathrai,
deigr a'i mag, diagr yw Mai.
Deilgyll gwyrddrisg a'm gwisgai,
da fyd ym yw dyfod Mai.
Duw ddoeth gadarn a farnai
a Mair i gynnal y Mai.

Y mae'r gwanwyn wedi darfod, 'does dim ots gen i.
Euraid a mwyn yw cyfoeth aur Mai.
Sethrir arno gan ddechrau haf gloyw,
ac y mae hynny'n peri dagrau, hardd yw Mai.
Gwisgai dail y coed cyll, gwyrdd eu rhisg amdanaf,
y mae dyfodiad Mai yn hyfryd o beth i mi.
Barnodd y Duw doeth a chadarn
a Mair o blaid cynnal Mai.
Mynd tuag at Forfa BychanOnd nid yw'n bosib cadw blogiwr yn dawel am yn hir, hyd yn oed yng nghysgod Dafydd ap. Fe ddechreuodd y peth Dafydd ap Gwilym 'ma wythnos neu fwy yn gynt wrth ymweld ag Ystrad Fflur a sefyll ger yr ywen yno. Roedd hynny wedi ail-ennyn fy niddordeb yn nheulu Ieuan Llwyd o Forfa Bychan a phan gefais gyfle i fynd i Forfa Bychan roedd obsesiwn yr wythnos wedi'i selio. Troes ar unwaith at olygiad Thomas Parry o waith Dafydd ap Gwilym, ac wrth gwrs mae'r awdl i Ieuan Llwyd yn cychwyn ym mis Mai (maddeuwch fy ymdrech wantan i at aralleiriad llac iawn):
Neud Mai, neud erfai adarfeirdd traeth,
neud manwydd coedydd, wŷdd wehyddiaeth,
neud meinwedn gan edn ganiadaeth – anodd,
neud mi a'i heurodd, neud mau hiraeth.

Mae'n fis Mai, mae adarfeirdd y traeth yn wych,
mae'r coedwigoedd yn llawn brigau bach, fel coed wedi'u gwau,
mae canu coeth yr adar yn uchel ac yn para'n hir,
fi sy wedi rhoi aur drosto, dyma beth yr oeddwn yn hiraethu amdano.
Llys Ieuan, Esgob Llanelwy 1346-57 gan Douglas B HagueYn fanwl gywir roedd hi'n ddiwedd Ebrill pan ymwelsom ni â Morfa Bychan (roedd hi'n Fai drannoeth) ond roedd y darlun yn dal yr un. Dim ond inni anwybyddu'r ceir a'r carafannau a'r siop a'r hufain iâ, a'r twristiaid, a phopeth arall modern... roedd yna draeth ac adar a brigau newydd y gwanwyn ar y coed ac aur yr eithin ym mhob man. Dim rhyfedd i uchelwyr pwerus yr oes ddewis y lle hwn fel cartref. Does dim syniad gen i pa fath o dŷ oedd ganddo, ond pan fyddaf am gymorth i ddychmygu byddaf wastad yn troi at gyfrol ddiddorol Eind Pierce Roberts Tai uchelwyr y beridd 1350-1650 (Cyhoeddiadau Barddas, 1986. Mae allan o brint ond mae'n werth gwneud yr ymdrech i'w gael yn ail-law) a'r lluniau gan Douglas B Hague. Y tŷ cynharaf yn y gyfrol honno yw Llys Ieuan, Esgob Llanelwy, a dyna'r lle dwi'n dychmygu oedd gan Ieuan ym Morfa Bychan. Nawr dwi ddim yn siŵr am ei statws cymdeithasol, ond mae Thomas Parry yn dweud hyn amdano, "Yng nghofnodion y wladwriaeth enwir Ieuan Loid ap Ieuan Veyaf fel 'propositus' cwmwd Perfedd, sef y wlad rhwng Morfa Bychan a Genau'r Glyn, yn 1351-2." Nawr dwi ddim yn gwybod a yw'r darlun hwn yn dangos tŷ sy'n rhy dda neu ddim digon da i propositus, ond dyna beth dwi'n ei ddychmygu ym Morfa Bychan. Ond oes oedd angen dychmygu'r tŷ doedd dim angen dychmygu'r awyrgylch naturiol o gwbl gan ei bod yn debyg iawn i ddisgrifiad Dafydd ap Gwilym. I gyrraedd Morfa Bychan roedd yn rhaid mynd trwy goedwig fechan o "wŷdd wehyddiaeth" ac roedd aur yr eithin (fel dwi wedi dweud yn barod) i'w weld ar bob llaw. Roedd car RO wedi'i droi yn beiriant-teithio-trwy-amser i mi a diolch iddo am ei lywio mor saff yn ôl i 1350!

Rhagor o luniau o Forfa Bychan, ger Aberystwyth.

Tagiau Technorati: | | .